Καραμούντζος Αθανάσιος, Γαστρεντερολόγος – Ηπατολόγος
Η βιταμίνη Κ συνδέεται παραδοσιακά με την πήξη του αίματος, καθώς είναι απαραίτητη για την τροποποίηση 7 πρωτεϊνών που εμπλέκονται σε αυτόν τον καταρράκτη. Παράλληλα εμπλέκεται στη διαμόρφωση άλλων 11 ή 12 πρωτεϊνών που παίζουν διαφορετικούς ρόλους, ιδίως τη ρύθμιση της ασβεστοποίησης των συνδετικών ιστών. Δεδομένου ότι αυτή η διαδικασία είναι φυσιολογικά απαραίτητη στα οστά, έχει αφιερωθεί μεγάλη έρευνα για την εύρεση μιας πιθανής σχέσης μεταξύ της βιταμίνης Κ και της πρόληψης της οστεοπόρωσης.
Η βιταμίνη Κ δεν είναι μια ενιαία ένωση, αλλά είναι ένας όρος για πολλές παρόμοιες ενώσεις που έχουν τη φυσιολογική λειτουργία αυτής της βιταμίνης και μοιράζονται μια κοινή οργανική ένωση/δομή, τη μεναδιόνη. Το όνομά της, βιταμίνη Κ, προέρχεται από τον γερμανικό όρο για την πήξη (Koagulation). Η σημασία της αναγνωρίστηκε μέσω της απονομής βραβείου Νόμπελ Φυσιολογίας και Ιατρικής για το 1943 στους Henrik Carl Peter Dam και Edward Adelbert Doisy για τις ανακαλύψεις τους σχετικά με τη βιταμίνη Κ και τη χημική της φύση, αντίστοιχα.
Η βιταμίνη Κ1 και η βιταμίνη Κ2 είναι οι δύο φυσικές μορφές της βιταμίνης Κ και διαφέρουν ως προς τη χημική τους δομή, τους φυσιολογικούς ρόλους, τις πηγές διατροφής και τη βιοδιαθεσιμότητα.
Ενώ η Κ1 υπάρχει μόνο σε μία μορφή, η Κ2 αποτελείται από μια οικογένεια ενώσεων που μπορεί να υποδιαιρεθεί σε πολλαπλές ισομορφές. Το όνομα για κάθε ισομορφή αντιστοιχεί στον αριθμό των ακόρεστων ομάδων άνθρακα (μονάδες πρενυλίου) που περιέχει.
Το ενδιαφέρον μας για την K2 πηγάζει εν μέρει από το γεγονός ότι η δυτική διατροφή είναι χαμηλή σε αυτό το απαραίτητο θρεπτικό συστατικό. Οι γυναίκες που ακολουθούσαν δυτική διατροφή είχαν πολύ χαμηλότερη πρόσληψη K2 (36 mcg σε σύγκριση με 154,1 mcg) από τις Γιαπωνέζες που κατανάλωναν τακτικά nattō, ένα παραδοσιακό ιαπωνικό πιάτο που παρασκευάζεται από σπόρους σόγιας που έχουν υποστεί ζύμωση.
Κατά μέσο όρο, η K2 περιλαμβάνει μόλις το 10% της διαιτητικής βιταμίνης Κ στις ευρωπαϊκές δίαιτες. Σχεδόν όλες οι ενώσεις που αποτελούν τη βιταμίνη Κ συντίθενται από βακτήρια και τα περισσότερα μπορούν να βρεθούν σε τρόφιμα που έχουν υποστεί ζύμωση, όπως το nattō, το ξινολάχανο, τα λαχανικά τουρσί και ορισμένα είδη τυριών.
Οι περισσότερες επιδημιολογικές καθώς και κλινικές μελέτες έχουν δείξει ότι η πρόσληψη βιταμίνης Κ2 μπορεί να έχει θετική επίδραση στα οστά. Μία από τις μεγαλύτερες έδειξε ότι η λήψη συμπληρωμάτων βιταμινών είχε θετική επίδραση στην οστική πυκνότητα στην οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης. Η θετική επίδραση περιορίστηκε στις γυναίκες και στη βιταμίνη Κ2. Η μεγαλύτερη επίδραση αναφέρεται στη δευτερογενή οστική απώλεια που προκαλείται από φαρμακοθεραπεία με γλυκοκορτικοειδή όπως επίσης σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες με οστεοπόρωση.
Συνοψίζοντας τις διαθέσιμες πληροφορίες, φαίνεται ότι υπάρχει θετική επίδραση της βιταμίνης Κ2 στην οστεοπόρωση και στη μειωμένη συχνότητα καταγμάτων των οστών, αλλά προφανώς απαιτείται μακρά περίοδος θεραπείας για να επιτευχθεί αυτό το αποτέλεσμα.
Επιπλέον, η βιταμίνη Κ2 μπορεί να μην είναι σε θέση να σταματήσει τη μείωση της οστικής πυκνότητας ή του περιεχομένου σε ορισμένα μέρη του σκελετού, αλλά μπορεί να επιβραδύνει την εξέλιξή του. Και πάλι, αυτό το αποτέλεσμα μπορεί να απαιτεί μακροχρόνια θεραπεία.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Vitamin K – sources, physiological role, kinetics, deficiency, detection, therapeutic use, and toxicity. Premysl Mladenka and the OEMONOM researchers and collaborators. Nutr Rev. 2022 Apr; 80(4): 677–698.
