Του Ρίτσαρντ Μαρκ Κέρκνερ, Mayo Clinic, 28 Μαρτίου 2022
Μια ελεγχόμενη μελέτη νεαρών ενηλίκων που στερούνται ύπνου παρείχε τα πρώτα αιτιώδη στοιχεία που συνδέουν την έλλειψη ύπνου με την κοιλιακή παχυσαρκία και το επιβλαβές σπλαχνικό, ή “κοιλιακό” λίπος. Σε αυτή την μελέτη ερευνητές ισχυρίζονται ότι είναι η πρώτη μελέτη που αξιολογεί τη σχέση μεταξύ του περιορισμού του ύπνου και της κατανομής του σωματικού λίπους, ανέφεραν το νέο εύρημα ότι η επέκταση του κοιλιακού λιπώδους ιστού, και ιδιαίτερα του σπλαχνικού λίπους, συνέβη ως συνάρτηση του μειωμένου ύπνου.
Η Naima Covassin, PhD, ερευνήτρια καρδιαγγειακής ιατρικής στην Κλινική Mayo στο Ρότσεστερ της Minn., ηγήθηκε της τυχαιοποιημένης, ελεγχόμενης μελέτης 12 υγιών, μη παχύσαρκων ατόμων που τυχαιοποιήθηκαν σε ελεγχόμενο περιορισμό ύπνου – 2 εβδομάδες 4 ωρών ύπνου κάθε νύχτα – ή ελεγχόμενου ύπνου 9 ωρών τη νύχτα, ακολουθούμενη από περίοδο ανάρρωσης 3 ημερών. Η μελέτη διεξήχθη στο νοσοκομείο, παρακολούθησε την θερμιδική πρόσληψη των συμμετεχόντων και χρησιμοποίησε επιταχυνσιομετρία για την παρακολούθηση της ενεργειακής δαπάνης. Οι συμμετέχοντες κυμαίνονταν από 19 έως 39 ετών.
Η μελέτη αυτή δημοσιεύθηκε στο έγκριτο ιατρικό περιοδικό J Am Coll Cardiol. 2022 Apr, 79 (13) 1254–1265, με τον τίτλο: «Effects of Experimental Sleep Restriction on Energy Intake, Energy Expenditure, and Visceral Obesity» και με τους ερευνητές που σημμετείχαν στην μελέτη: « Naima Covassin, Prachi Singh, Shelly K. McCrady-Spitzer, Erik K. St Louis, Andrew D. Calvin, James A. Levine and Virend K. Somers».
«Αυτό που βρήκαμε ήταν ότι στο τέλος των 2 εβδομάδων αυτοί οι άνθρωποι έβαλαν μόλις περίπου από 0,5 έως 1 κιλό, επιπλέον βάρος, το οποίο ήταν σημαντικό αλλά ακόμα μέτριο», δήλωσε ο ς συγγραφέας Virend K. Somers, MD, PhD, σε συνέντευξή του. “Ο μέσος άνθρωπος που κοιμάται 4 ώρες τη νύχτα νομίζει ότι τα πάει καλά αν βάλει μόνο ένα κιλό.” Ο Σόμερς είναι ο καθηγητής καρδιαγγειακής Ιατρικής της Mayo Clinic.
“Το πρόβλημα είναι,” είπε, «ότι όταν κάνετε μια πιο συγκεκριμένη ανάλυση θα διαπιστώσετε ότι στην πραγματικότητα με το 1 κιλό παραπάνω βάρους, η σημαντική αύξηση του λίπους είναι στην περιοχή της κοιλιάς, ιδιαίτερα δε μέσα στην κοιλιά».
Η μελέτη διαπίστωσε ότι: οι συμμετέχοντες με περιορισμένο ύπνο έτρωγαν κατά μέσο όρο επιπλέον 308 θερμίδες την ημέρα περισσότερο από τους ομολόγους τους κανονικής διάρκειας ύπνου (95% διάστημα εμπιστοσύνης, 59,2 – 556,8 kcal/ ημέρα, P = .015), και ενώ αυτό μεταφράστηκε σε αύξηση βάρους 0,5 kg (95% CI, 0,1 – 0,8 kg. P = .008), οδήγησε επίσης και σε αύξηση κατά 7,8 cm2 του σπλαχνικού λιπώδους ιστού (VAT) (95% CI, 0,3 – 15,3 cm2· P = .042), που αντιπροσωπεύει αύξηση περίπου 11%. Στην διάρκεια της μελέτης έλαβε χώρα αξονική τομογραφία την ημέρα 1 και την ημέρα 18 (1 ημέρα μετά την περίοδο ανάρρωσης 3 ημερών) για την αξιολόγηση της κατανομής του κοιλιακού λίπους.
Ευρήματα VAT μετά την ανάρρωση
Μετά και κατά την περίοδο ανάρρωσης, ωστόσο, η μελέτη διαπίστωσε ότι ο VAT στους ασθενείς που περιόρισαν τον ύπνο συνέχισε να αυξάνεται, ωστόσο το σωματικό βάρος και το υποδόριο λίπος μειώθηκαν και η αύξηση του συνολικού κοιλιακού λίπους συνεχίστηκε με μικρότερη αυξητική τάση.
Οι ερευνητές περιγράφουν: «Κοιμήθηκαν πολύ, έτρωγαν λιγότερες θερμίδες και το βάρος τους μειώθηκε, αλλά, πολύ σημαντικό, το λίπος της κοιλιάς τους ανέβηκε ακόμη πιο πολύ», δήλωσε ο Somers. «Κατά μέσο όρο, αυξήθηκε κατά 3,125 cm2 την ημέρα 21» κατέληξε ο συγγραφέας της μελέτης αυτής.
Τα ευρήματα έθεσαν αρκετά ερωτήματα τα οποία χρήζουν περαιτέρω εξερεύνησης, δήλωσε ο Σόμερς: «Υπάρχει κάποιο βιοχημικό μήνυμα στο σώμα που συνεχίζει να στέλνει λίπος στο σπλαχνικό τομέα», είπε. «Αυτό που δεν γνωρίζουμε είναι αν τα επαναλαμβανόμενα επεισόδια ανεπαρκούς ύπνου συσσωρεύονται πραγματικά με τα χρόνια για να δώσουν στους ανθρώπους μια υπεροχή συγκέντρωσης του λίπους στην κοιλιά».
Η μελέτη, δήλωσε ο Σόμερς, έδειξε επίσης ότι: «οι παραδοσιακές παράμετροι που χρησιμοποιούνται για την αξιολόγηση του καρδιαγγειακού κινδύνου δεν είναι αρκετές». Αν απλά μετρούσαμε το σωματικό βάρος, τον δείκτη μάζας σώματος και το συνολικό ποσοστό του σωματικού λίπους, θα χάναμε εντελώς αυτό το VAT», είπε.
Οι μελλοντικές έρευνες θα πρέπει να επικεντρωθούν σε δύο σημεία, ανέφερε: «τον εντοπισμό των μηχανισμών που προκαλούν συσσώρευση VAT με λιγότερο ύπνο και εάν η παράταση του ύπνου μπορεί να αντιστρέψει αυτή τη διαδικασία».
«Η μεγάλη ανησυχία είναι προφανώς η καρδιά», δήλωσε ο Σόμερς.
Και συνέχισε λέγοντας: «Θυμηθείτε, αυτοί που συμμετείχαν στην μελέτη δεν ήταν άρρωστοι άνθρωποι. Πρόκειται για νέους υγιείς ανθρώπους που κάνουν λάθος με τον ύπνο και με το σωματικό τους λίπος. Στέλνουν το λίπος σε εντελώς λάθος μέρος».
Σε ένα κύριο άρθρο σχολιασμού, ο ενδοκρινολόγος Harold Bays, MD, έγραψε ότι: «η μελέτη επιβεβαίωσε την ανάγκη για την αξιολόγηση των διαταραχών του ύπνου ως πιθανή αιτία συσσωρευμένου VAT». Ο Bays, είναι Ιατρικός Διευθυντής και πρόεδρος του Ερευνητικού Κέντρου Μεταβολισμού και Αθηροσκλήρωσης του Πανεπιστημίου του Λούισβιλ.
«Η μεγαλύτερη παρανόηση πολλών κλινικών ιατρών, και κάποιων καρδιολόγων, είναι ότι η παχυσαρκία δεν είναι ασθένεια», δήλωσε ο Bays σε συνέντευξή του.
Ακόμα περισσότερο υπογράμμισε ότι: «Ακόμα και όταν ορισμένοι κλινικοί γιατροί θεωρούν ότι η παχυσαρκία είναι ασθένεια, πιστεύουν ότι το παθογόνο δυναμικό της περιορίζεται στο σπλαχνικό λίπος».
Σημείωσε ότι: «το υποδόριο λίπος μπορεί να οδηγήσει σε συσσώρευση VAT και επικαρδιακού λίπους, καθώς και λιπώδη διείσδυση του ήπατος και άλλων ζωτικών οργάνων, με αποτέλεσμα την αύξηση του λιπώδους ιστού στο επικάρδιο και έμμεσες δυσμενείς επιπτώσεις στην καρδιά».
«Έτσι, ακόμη και αν η μικρή διάρκεια ύπνου δεν αυξάνει μόνιμα το σωματικό βάρος, η περιορισμένη διάρκεια του ύπνου έχει ως αποτέλεσμα τη δυσλειτουργία του λίπους ιστού – το “άρρωστο λίπος” ή την λιποπάθεια – τότε αυτό μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένους παράγοντες καρδιαγγειακού κινδύνου (CVD) και ανθυγιεινή σύνθεση του λιπώσους ιστού του σώματος, συμπεριλαμβανομένης της αύξησης του σπλαχνικού λίπους», δήλωσε ο Bays.
Η μελέτη έλαβε χρηματοδότηση από το Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας και δημοσιεύθηκε στο J Am Coll Cardiol. 2022 Apr, 79 (13) 1254–1265.
